Wat is Ampère?
Voor degene die minder bekend is met elektrische stroom hebben we een korte uitleg geschreven. Elektrische stroom, uitgedrukt in Ampère (A), is de hoeveelheid elektrische lading die per seconde door een geleider, zoals een koperdraad, stroomt. Het is een belangrijke grootheid in de elektrotechniek.
De Eenheid: Ampère
De eenheid Ampère is vernoemd naar de Franse natuurkundige André-Marie Ampère (1775-1836), een pionier op het gebied van elektromagnetisme. Eén Ampère wordt gedefinieerd als de stroom waarbij één Coulomb lading per seconde door een geleider stroomt. In de wet van Ohm zie je de relatie: I = U ÷ R, waarbij I de stroomsterkte in Ampère is, U de spanning in Volt en R de weerstand in Ohm.
Wat is elektrische stroom?
Elektrische stroom is de beweging van elektrische ladingsdragers (meestal elektronen) door een geleider. Je kunt het vergelijken met water dat door een leiding stroomt: de hoeveelheid water per seconde is vergelijkbaar met de stroomsterkte in Ampère.
Veelvoorkomende stroomsterktes
In de praktijk kom je verschillende stroomsterktes tegen:
- milliampère (mA): LED-lampjes (20mA), USB-opladers (500mA-2A)
- 1-10 Ampère: Huishoudelijke apparaten, verlichting, laptops
- 10-16 Ampère: Wasmachines, stofzuigers, magnetrons
- 16-32 Ampère: Elektrische kookplaten, boilers, thuis-laadpalen
- 32+ Ampère: Industriële machines, zware apparatuur
Stroom meten
Je meet stroomsterkte met een Ampèremeter of multimeter, altijd in serie met het circuit:
- Schakel de spanning uit
- Onderbreek het circuit op het meetpunt
- Plaats de ampèremeter in serie (stroom moet erdoorheen)
- Zet de multimeter op de juiste stroomstand (AC of DC)
- Schakel de spanning in en lees de waarde af
Wisselstroom (AC) vs. Gelijkstroom (DC)
Gelijkstroom (DC):
- Stroom in één constante richting
- Gebruikt in batterijen, accu's, elektronica
- Symbool: ⎓
- Voorbeelden: 12V auto-accu, USB 5V, zonnepanelen
Wisselstroom (AC):
- Stroom wisselt periodiek van richting (50Hz in Europa)
- Gebruikt in netspanning, huishoudelijke installaties
- Symbool: ~
- Voorbeelden: 230V netspanning, industriële 400V
Stroom en veiligheid
De stroomsterkte door het menselijk lichaam bepaalt de ernst van een elektrische schok:
- 1 mA: Net voelbaar, geen gevaar
- 5 mA: Pijnlijk, maar niet gevaarlijk
- 10-20 mA: Spiersamentrekkingen, loslaten moeilijk
- 30 mA: Ademhalingsproblemen, levensgevaarlijk
- 50+ mA: Hartritmestoornissen, vaak dodelijk
- 100+ mA: Hartstilstand
Daarom zijn aardlekschakelaars (30mA) verplicht volgens NEN 1010 – ze schakelen uit voordat gevaarlijke stromen ontstaan.
Stroom in de Wet van Ohm
Stroomsterkte is direct gerelateerd aan spanning en weerstand via de wet van Ohm:
I = U ÷ R
- I = Stroomsterkte in Ampère
- U = Spanning in Volt
- R = Weerstand in Ohm
Praktijkvoorbeeld: Een 230V apparaat met 23Ω weerstand trekt I = 230 ÷ 23 = 10A stroom.
Praktische Toepassingen
1. Zekeringen en automaten
Bereken de maximale stroom in een circuit om de juiste beveiliging te kiezen. Een 16A installatieautomaat beschermt circuits tot 3680W (bij 230V).
2. Vermogensberekeningen
Vermogen (Watt) = Spanning × Stroom. Een apparaat van 2300W op 230V trekt P ÷ U = 2300 ÷ 230 = 10A.
3. Batterijcapaciteit
Batterijen worden vaak uitgedrukt in Ampère-uur (Ah). Een 100Ah accu kan theoretisch 100A gedurende 1 uur leveren, of 10A gedurende 10 uur of 1A in 100 uur.
4. Aardlekschakelaars
Aardlekschakelaars detecteren lekstromen vanaf 10mA (gevoelig) of 30mA (standaard) en schakelen binnen 200 milliseconden uit voor maximale veiligheid.
Stroomsoorten in de Praktijk
Nominale stroom: De normale bedrijfsstroom van een apparaat of installatie.
Inschakelstroom: Korte stroompieken bij het inschakelen (motoren, transformatoren) – kan 5 tot 10x hoger zijn dan nominaal.
Kortsluitstroom: Extreem hoge stroom bij kortsluiting – moet snel worden onderbroken door beveiligingen zoals een schroefpatroon of installatieautomaat.
Lekstroom: Ongewenste stroom via aarde of isolatiefouten – gedetecteerd door aardlekschakelaars.
Conclusie
Begrip van stroomsterkte is van belang voor veilig ontwerpen, installeren en onderhouden van elektrische systemen. Of je nu een eenvoudig verlichtingscircuit installeert of complexe industriële installaties beheert – kennis van Ampère en de relatie met spanning (Volt) en weerstand (Ohm) is hierbij van belang.